فتق در كودكان
فتق زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده از یک نقطه ضعیف در ماهیچه‌های شکمی بیرون می زند. انواع بسیار زیادی از فتق‌ها وجود دارد، اما دو مورد از شایع‌ترین فتق‌های شکمی در نوزادان و کودکان شامل فتق ناف (که در ناحیه ناف اتفاق می‌افتد) و فتق مغبنی (که در ناحیه کشاله ران اتفاق می‌افتد) می‌باشد. یکی از احشاء یا اندام‌های شکمی که معمولاً روده است، بر روی منفذی که در جداره عضلانی شکم، بافت‌ها و غشایی که در حالت طبیعی آن اندام را در جای خود نگه داشته است، فشار وارد کرده و یک برآمدگی (حاوی روده‌ها یا بافت‌های چربی) در ساختار آن به وجود می‌آورد. فتق‌ها می‌توانند از زمان تولد در نوزاد وجود داشته باشند و یا بعداً در سنین کودکی تشکیل شوند و معمولاً به شکل برآمدگی‌های نرمی در زیر پوست دیده می‌شوند. علاوه برآن فتق‌ها ممکن است به علت چاقی، یبوست مزمن، سرفه کردن و جیغ زدن زیاد و یا هر عملی که باعث فشار سنگین بر دیواره شکمی شود، به وجود بیاید. اغلب بسته به میزان تحرک یا فعالیت بدن، تغییراتی در اندازه برآمدگی‌های فتق اتفاق می‌افتد.
انواع فتق در کودکان
- فتق اینگوینال یا کشاله ران
- فتق نافی
- فتق دیافراگم
فتق اینگوینال یا کشاله ران
احتمال بروز فتق کشاله ران در هر سنی وجود دارد اما احتمال بروز آن در دوران نوزادی و کودکی بیشتر است و مقدار ابتلای آن در نوزادان و کودکان پسر بيشتر است.
تمامی جنین‌ها قبل از تولد، قسمتی در بدن خود دارند که کانال اینگوینال نام دارد، این کانال از شکم به آلت تناسلی می‌رسد. در پسران، این کانال باعث می‌شود که بیضه‌ها از شکم به سمت کیسه بیضه حرکت کنند. معمولاً پس از تولد، این کانال در پسران بسته می‌شود اما در برخی موارد، کانال به طور کامل بسته نمی‌شود. گاهی یک گره از روده می‌تواند از طریق یک نقطه ضعیف در دیواره شکم به کانال اینگوینال وارد شود این امر باعث فتق کشاله ران می‌شود.
علائم فتق اینگوینال در نوزادان پسر
فتق اینگوینال در کشاله ران یا کیسه بیضه به صورت تورم مشاهده می‌شود. در زمان گریه کودک این ضایعه را بهتر می‌توان دید. در زمانی که کودک صاف خوابیده است ممکن است فتق پدیدار گردد. هنگام گریه‌کردن، سرفه‌کردن یا زمانی که به کودک فشار می‌آید اندازه فتق افزایش یافته و قابل مشاهده است. فتق کشاله ران بیشتر در ران سمت راست شایع است اما می‌تواند در هر دو طرف ران و بیضه‌ها ایجاد گردد و این برجستگی در این نقاط مشاهده گردد.
تشخیص فتق اینگوینال در نوزادان پسر
در ابتدا پزشک کودک را معاینه فیزیکی می‌کند و این نکته را بررسی می‌کند که آیا امکان دارد فتق با فشار آرام، دوباره به داخل شکم هدایت شود یا خیر، این حالت را فتق کاهش‌پذیر می‌نامند. ممکن است پزشک برای معاینه دقیق‌تر روده، رادیولوژی یا سونوگرافی تجویز کند. این حالت بیشتر زمانی رخ می‌دهد که نتوان فتق را با فشار ملایم به درون شکم بازگرداند. بعد از تشخیص مشکل، بلافاصله عمل انجام می‌شود زیرا ممکن است خون‌رسانی به روده قطع گردد و روده دچار آسیب‌دیدگی گردد. عمل جراحی باید قبل از بروز این مشکل انجام گردد.
فتق ناف
به‌صورت یک برآمدگی در ناف مشاهده می‌شود که اندازه آن می‌تواند از یک نخود فرنگی تا یک آلوی کوچک متغیر باشد. این فتق دردناک نیست و در بیشتر موارد در هنگام گریه کودک قابل مشاهده است.
در بیشتر موارد کودکان مبتلا به این نوع فتق علائم خاصی را نشان نمی‌دهند. فتق ناف در نوزادان نارس و کودکان سندروم داون و همچنین کودکان آفریقایی و آمریکایی شیوع بیشتری دارد.
علت فتق ناف در نوزادان
در زمان جنینی، یک شکاف کوچک در ماهیچه شکمی جنین وجود دارد که پس از تولد، این شکاف بسته می‌شود. اما گاهی اوقات، این ماهیچه به طور کامل بسته نمی‌شود و یک شکاف کوچک باقی می‌ماند. سپس یک گره از روده می‌تواند وارد این شکاف شود و باعث ایجاد فتق شکمی شود.
درمان فتق ناف
در بسیاری موارد، وقتی کودک به یک سالگی برسد فتق شکمی خود به خود بهبود می‌یابد. زمانی که کودک به پنج سالگی برسد، تقریباً تمامی فتق‌های شکمی بدون جراحی بسته می‌شوند. به همین دلیل، برای زمان جراحی گزینه‌های مختلفی وجود دارد. در اکثر موارد، در شرایط زیر جراحی برای درمان فتق دور نافی پیشنهاد می‌شود:
- وقتی فتق نافی با افزایش سن بزرگتر شود.
- وقتی فتق با فشار ملایم به شکم بازنگردد.
- وقتی فتق دور ناف تا بعد از سه سالگی از بین نرفته باشد.
فتق دیافراگم
این فتق عارضه‌ای مادرزادی است که علت آن سوراخی در دیافراگم است. این سوراخ باعث شده که اندام‌های درون شکم مثل روده، معده و کبد به قسمت بالا حرکت کنند. این نوع فتق می‌تواند از رشد ریه‌ها جلوگیری کرده و باعث بروز مشکلات تنفسی گردد و باید به‌صورت جدی‌تری بررسی و درمان گردد.
تشخیص فتق دیافراگم
در بیشتر موارد فتق دیافراگم قبل از تولد و با غربالگری‌ها تشخیص داده می‌شود. در زمان سونوگرافی هم این فتق مشخص می‌گردد. بعد از تولد هم پزشک با معاینه و تشخیص مشکل تنفسی این بیماری را تشخیص خواهد داد.
کودکی که فتق دیافراگم دارد در زمان خم‌شدن و دراز‌کشیدن ممکن است احساس درد کند. یا اینکه به‌طور مداوم در قفسه سینه احساس درد دارد و همچنین آروغ‌زدن نیز می‌تواند از نشانه‌ها‌ی این بیماری باشد.
درمان فتق دیافراگم
- دارو درماني:در این موارد داروهای کم‌کننده اسید معده یا تقویت‌کننده عضله بین مری و معده تجویز می‌گردد.
- جراحی:در شرایط خاص لاپاراسکوپی سینه میانی صورت می‌پذیرد و با ایجاد چند سوراخ اندازه دهانه‌ای که معده و قفسه سینه را به‌هم متصل می‌کند کاهش می‌دهند. این احتمال هم دارد که با زدن بخیه معده را در جای خود ثابت نگه دارند تا از مکان نامناسب قرار گرفته فاصله بگیرد.