سرطان کلیه چیست؟
سرطان شرایطی است که در آن سلول‌های بدن خارج از کنترل رشد می‌کنند. این سلول‌ها می‌توانند یک تومور یا بافت آسیب‌دیده تشکیل دهند. در صورتی که تومور در کلیه رشد کند به آن سرطان کلیه یا تومور کلیه گفته می‌شود.
تومور کلیه در آقایان شایعتر از خانم‌ها می‌باشد. همچنين معمولاً در افراد بزرگسال بالاتر از ۶۰ تا ۷۰ سال رخ می‌دهد و در افراد کمتر از ۵۰ سال نادر است. عواملی در بروز آن به اثبات رسیده است و باعث مستعدتر شدن فرد به این نوع سرطان می‌باشند ازجمله سیگار کشیدن، چاقی و فشارخون.
تومورهای کلیه هم می‌توانند از بافت پارانشیم کلیه منشأ بگیرند و هم از سیستم جمع کننده ادراری و در حقیقت لوله‌های منتقل کننده ادرار. میزان کشندگی و سرعت تهاجم این تومورها هم بستگی به جنس و منشا تومور دارد.
انواع تومور كليه
سرطان کلیه‌ای که مبتلا به آن باشید مشخص می‌کند که در چه نوع سلولی شروع شده است. دانستن این نکته به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد به چه درمانی نیاز دارید:
- شایع‌ترین سرطان کلیه در بزرگسالان، کارسینوم سلول‌های کلیوی است. این سرطان در پوشش لوله‌های بسیار کوچک در کلیه‌ها ایجاد می‌شود.
- سرطان‌های موجود در مرکز کلیه تحت عنوان کارسینوم سلول‌های بینابینی نامیده می‌شوند.
- تومور ویلمز: تومور ویلمز یک سرطان کلیه است که کودکان خردسال ممکن است به آن مبتلا شوند.
علائم تومور کلیه (سرطان کلیه)
اکثر مواقع این تومورها بی‌علامت هستند. یعنی تا سایزهای خیلی بزرگ بیمار متوجه وجود تومور در کلیه خود نمی‌شود. فقط ممکن است بیمار علائم عمومی مثل بی‌حالی و ضعف، کاهش اشتها، کاهش وزن، تب و تعریق بسیار شدید و درد پهلو در یک طرف بدن (در زیر دنده‌ها) که تسکین پیدا نمی‌کند را داشته باشد. در مواردی که بیمار خوش شانس باشد در شروع تومور، با خونریزی در ادرار یا درد پهلو به اورولوژیست مراجعه می‌کند و در بررسی‌ها تومور مشخص می‌شود.
کاهش اشتها در بیماران تومور کلیه معمولأ به دلیل آزاد شدن مدیاتورهای التهابی از تومور کلیه است و منجر به کاهش وزن شدید بیمار می‌شود. در مواردی بیمار با کم خونی شدید مراجعه می‌نماید و در بررسی‌های مرتبط با کم خونی اورولوژیست متوجه وجود تومور کلیه می‌شود. در موارد پیشرفته و خطرناک ممکن است بیمار با علائم متاستاز تومور کلیه مراجعه کند. مثلا با تنگی نفس و سرفه های مزمن به دلیل تهاجم ریوی تومور کلیه و یا زردی و علائم کبدی بدلیل تهاجم تومور کلیه به کبد.
اگر تومور کلیه بسیار بزرگ شده باشد می‌تواند به عروق اصلی بدن فشار وارد کند و باعث ورم پاها در بیمار شود و حتی در موارد بسیار پیشرفته تومور به داخل عروق اصلی بدن وارد می‌شود که به آن تومور ترومبوز می‌گوییم و دیگر در این مراحل بسیار درمان بیمار سخت می‌شود و اورولوژیست ناامید از درمان خواهد بود.
روش تشخیص تومور کلیه
در هر کدام از علائم فوق که بیمار به اورولوژیست مراجعه می‌کند، پزشك معمولأ در بدو امر و بعد از معاینات بالینی لازم برای بیمار درخواست آزمایش ادرار و سونوگرافی کلیه‌ها می‌نماید. در موارد تومورهای بسیار بزرگ و بیماران لاغر اورولوژیست با لمس و معاینه شکم هم می‌تواند تومور را تشخیص دهد. در سایر موارد تومور به وضوح و به راحتی در سونوگرافی دیده می‌شود و در آزمایش ادرار هم اکثرأ خون دیده می‌شود.
معمولأ برای تأیید تشخیص تومور کلیه اورولوژیست برای بیمار سی تی اسکن شکم و لگن با تزریق ماده حاجب درخواست می‌کند و بدین ترتیب وجود تومور کلیه و عمق تهاجم آن و انتشار آن به سایر ارگان‌های بدن مشخص می‌شود.
مراحل و درجات سرطان کلیه
در صورتی که سلول‌های سرطانی یافت شوند، پزشک باید مرحله و درجه‌ی تومور را تشخیص دهد. تشخیص دقیق درجه و مرحله به تعیین بهترین درمان توسط تیم پزشکی کمک خواهد کرد. سرطان‌های کلیه از ۱ تا ۴ درجه‌بندی می‌شوند:
- قطر تومور کمتر از ۷ سانتیمتر است و کاملاً داخل کلیه می‌باشد.
- قطر تومور بیشتر از ۷ سانتیمتر است و همچنان بطور کامل داخل کلیه است.
- تومور تا غده فوق کلیوی یا یکی از رگ‌های اصلی مجاور رشد کرده است.
- تومور به بافت‌های اطراف گسترش پیدا کرده است. بیشتر از یک غده لنفاوری حاوی سلول‌های سرطانی است، یا تومور به بخش دیگری از بدن گسترش پیدا کرده است.
درمان تومور کلیه
درمان شما بستگی به مرحله سرطان کلیه و زمان تشخیص آن دارد. این بدین معنی است که اندازه‌ی تومور چقدر است و تا چه حدی گسترش پیدا کرده است.
جراحي: بهترین درمان تومور کلیه به طور کلی جراحی می‌باشد. تومور کلیه در اکثر موارد مقاوم به شیمی درمانی و رادیوتراپی است.
برداشتن كامل كليه (نفركتومي راديكال): معمولأ در تومورهای بالای 4 سانتیمتر بهترین درمان این است که کلیه به طور کامل خارج شود.
برداشتن تومور و بخشي از كليه (نفركتومي جزئي): برای تومورهای زیر 4 سانتیمتر می‌توان در صورتی که مقدور باشد کلیه را حفظ کرد و فقط تومور را خارج کرد.
گاهی تومور کلیه زیر 4 سانتیمتر هست ولی محل آن و یا جنس آن به گونه ای است که نمی‌توان فقط تومور کلیه را خارج کرد و کلیه را نگه داشت. در این موارد هم بايد كليه به‌طور كامل تخليه شود.
آمبولیزاسیون: درمان برای مسدود کردن جریان خون به تومور، آمبولیزاسیون شریانی نامیده می‌شود. در صورتی که شرایط بیمار برای انجام جراحی جهت برداشتن تمام یا بخشی از کلیه مساعد نباشد، می‌توان این روش را انجام داد. در اين روش جراح یک لوله کوچک به نام کاتتر را وارد کشاله ران می‌کند. تصاویر پرتو ایکس ورود کاتتر به جریان خون در کلیه را هدایت می‌کنند. یک ماده مخصوص از طریق کاتتر وارد رگ خونی شده و جریان خون به کلیه را مسدود می‌کند و مانع از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به تومور می‌گردد. این امر باعث کوچک شدن تومور خواهد شد.
سرما درمانی: سرما درمانی یا کرایوتراپی سلول‌های سرطانی را با منجمد کردن آنها از بین می‌برد. این روش می‌تواند سرطان‌های کلیه‌ی کوچک را در مراحل اولیه درمان کند. پزشک سوزن‌های ریزی را از طریق پوست وارد ناحیه‌ی سرطانی می‌کند. سوزن‌ها با استفاده از نیتروژن مایع سلول‌های سرطانی را منجمد می‌کنند. این سلول‌ها از بین رفته و سلول‌های طبیعی جایگزین آنها می‌گردند.
پرتو درمانی: در پرتو درمانی از امواج با انرژي بالا شبیه به اشعه ایکس برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. پرتو درمانی معمولاً نمی‌تواند سرطان کلیه را درمان کند، اما ممکن است در کاهش گسترش آن و شدت علائم مؤثر باشد.
شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی معمولاً برای اغلب انواع سرطان کلیه استفاده نمی‌شود. در صورت داشتن سرطان سلول انتقالی کلیه ممکن است این درمان انجام شود.
