انواع سنگ کلیه و جنس آن

سنگ کلیه، توده‌های سختی هستند که در کلیه‌ها یا مجاری ادراری تشکیل می‌شوند و می‌توانند درد شدیدی ایجاد کنند. این مشکل که در هر سنی و جنسی رخ می‌دهد، به دلیل عوامل مختلفی همچون رژیم غذایی نامناسب، کم‌آبی بدن و برخی بیماری‌ها ایجاد می‌شود. انواع سنگ کلیه با ترکیب شیمیایی متفاوت، علائم و روش‌های درمانی متفاوتی دارند. تشخیص دقیق نوع سنگ و اندازه آن، برای انتخاب بهترین روش درمانی ضروری است. از آنجایی که سیستم ادراری یک مجموعه یکپارچه است، مشکلات کلیوی می‌توانند بر سایر قسمت‌های این سیستم نیز تأثیرگذار باشند.

 

نگاهی دقیق به سنگ کلیه

انواع سنگ کلیه بر اساس نوع ماده معدنی اصلی تشکیل‌دهنده آن‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. شایع‌ترین نوع سنگ کلیه، سنگ‌های کلسیمی هستند که خود به دو دسته سنگ‌های اگزالات کلسیم و سنگ‌های فسفات کلسیم تقسیم می‌شوند. سنگ‌های اسیداوریک، سنگ‌های عفونی (استروویت) و سنگ‌های سیستینی از دیگر انواع سنگ کلیه هستند. هر یک از این انواع سنگ، علائم و روش‌های درمانی خاص خود را دارد.

 

عوامل موثر در تشکیل انواع سنگ کلیه

تشکیل سنگ کلیه عوامل مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به رژیم غذایی نامناسب (مصرف زیاد سدیم، پروتئین حیوانی و اگزالات)، کم‌آبی بدن، برخی بیماری‌ها (مانند نقرس، هیپرپاراتیروئیدیسم)، برخی داروها و عوامل ژنتیکی اشاره کرد. سنگ کلیه به دلیل تفاوت در ترکیب شیمیایی، به عوامل مختلفی حساس‌تر هستند. به عنوان مثال، سنگ‌های اگزالات کلسیم به مصرف زیاد اگزالات (موجود در برخی سبزیجات و آجیل) حساس هستند، در حالیکه سنگ‌های اسید اوریک به رژیم غذایی پر پروتئین و کم‌آبی بدن مرتبط هستند.

 

انواع جنس سنگ کلیه

انواع جنس سنگ کلیه ترکیبات شیمیایی مختلفی دارد. از جمله:

• سنگ‌های اسید اوریکی: در اثر رژیم غذایی پر پروتئین، کم‌آبی، نقرس و شیمی درمانی ایجاد می‌شوند و در ادرار اسیدی تشکیل می‌شوند.
• سنگ‌های فسفات کلسیمی: به دلیل ناهنجاری در عملکرد سیستم ادراری و اغلب همزمان با سنگ‌های اگزالات کلسیمی تشکیل می‌شوند.
• سنگ‌های اگزالات کلسیمی: شایع‌ترین نوع سنگ کلیه هستند و در اثر مصرف زیاد مواد غذایی حاوی اگزالات مانند چغندر و شکلات ایجاد می‌شوند.
• سنگ‌های استروویتی: سنگ استروویت بر اثر عفونت‌های مجاری ادراری و در محیط قلیایی ادرار تشکیل می‌شوند و در بانوان شایع‌تر هستند.
• سنگ‌های سیستئینی: به دلیل یک اختلال ژنتیکی ارثی به نام سیستینوری ایجاد می‌شوند و در کودکی شروع به تشکیل می‌شوند.

سنگ‌های کلیه، توده‌های سختی هستند که در کلیه‌ها یا مجاری ادراری تشکیل می‌شوند و دلایل مختلفی برای تشکیل آن‌ها وجود دارد. جنس سنگ کلیه از انواع مختلفی از کریستال‌ها ساخته شده‌اند که رایج‌ترین آن‌ها کلسیم است. در واقع، سنگ‌های کلسیمی شایع‌ترین نوع سنگ کلیه هستند. علاوه بر سنگ‌های کلسیمی، انواع دیگری مانند سنگ‌های اوریک اسیدی، استروئیتی، سیستئینی و اگزالات کلسیمی نیز وجود دارند. انواع سنگ کلیه بر اساس ترکیب شیمیایی آن تعیین می‌شود و این ترکیب شیمیایی می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله رژیم غذایی، سابقه خانوادگی و برخی بیماری‌ها قرار گیرد.

 

چرا شناخت انواع سنگ کلیه اهمیت دارد؟

دانستن نوع سنگ کلیه بسیار مهم است زیرا هر نوع سنگ، درمان خاص خود را می‌طلبد. همچنین، آگاهی از نوع سنگ به پزشک کمک می‌کند تا علت اصلی تشکیل سنگ را شناسایی کند و از عود مجدد آن جلوگیری کند. به عنوان مثال، اگر فردی به سنگ‌های اگزالات کلسیمی مبتلا باشد، پزشک ممکن است به او توصیه کند که مصرف برخی از غذاهای حاوی اگزالات را کاهش دهد. بنابراین، تشخیص دقیق سنگ کلیه، اولین قدم در درمان و پیشگیری از عود مجدد آن است.

 

انواع شکل سنگ کلیه

ظاهر انواع سنگ کلیه بسیار متفاوت است. از جلمه شکل این سنگ‌ها به شرح زیر است:

• صاف
• زبر
• دندانه‌دار
• شاخه‌ای
• سنگ قلوه

شکل سنگ کلیه بسیار متنوع است و به عواملی مانند نوع ماده تشکیل‌دهنده سنگ، اندازه آن و مدت زمان تشکیل آن بستگی دارد. سنگ‌های کلیه می‌توانند شکل‌های مختلفی از جمله صاف، زبر، دندانه‌دار، شاخه‌ای و یا حتی شبیه به سنگ‌های قلوه رودخانه باشند.

شکل سنگ کلیه به دلایلی مانند جریان ادرار، اندازه مجاری ادراری و ترکیب شیمیایی سنگ تحت تأثیر قرار می‌گیرد. برخی از سنگ‌ها به دلیل کوچک بودن و صاف بودن می‌توانند به راحتی از مجاری ادراری عبور کنند، در حالی که سنگ‌های بزرگ‌تر و زبرتر ممکن است در مجاری ادراری گیر کرده و باعث درد شدیدی شوند.

شکل سنگ کلیه همچنین می‌تواند بر روی روش درمان آن تأثیرگذار باشد. برای مثال، سنگ‌های کوچک ممکن است با افزایش مصرف آب و داروهای دفع‌کننده سنگ از بدن خارج شوند، در حالیکه سنگ‌های بزرگ‌تر ممکن است نیاز به روش‌های درمانی تهاجمی‌تر مانند سنگ شکن کلیه یا جراحی داشته باشند.

 

علائم سنگ کلیه

از جمله نشانه‌های بیماری سنگ کلیه به شرح زیر است:

• درد تیرکشنده و مداوم در ناحیه پهلوها و پشت
• احساس درد مزمن در ناحیه لگن و ران
• دردهایی که به صورت حملات ناگهانی و شدید رخ می‌دهند
• سوزش و درد هنگام دفع ادرار
• وجود خون در ادرار
• ادرار با بوی غیرعادی
• کاهش حجم ادرار
• دل درد و دل پیچه
• افزایش دمای بدن و لرزش

علائم سنگ کلیه بسته به محل دقیق سنگ، اندازه آن و مدت زمانی که فرد با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کند، بسیار متفاوت است. معمولاً تا زمانی که سنگ از کلیه حرکت نکرده و وارد حالب‌ها (لوله‌های رابط بین کلیه و مثانه) نشود، علائمی ایجاد نمی‌شود. با این حال، هنگامی که سنگ در حالب گیر کند، می‌تواند باعث انسداد جریان ادرار، تورم کلیه و انقباض شدید حالب شود که همراه با درد شدیدی است.

 

عوامل مرتبط با تشکیل انواع سنگ کلیه

عوامل مختلفی باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شود. از جمله عوامل ایجاد سنگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سابقه شخصی: داشتن سابقه ابتلا به سنگ کلیه در گذشته، حتی اگر سنگ دفع شده باشد.
• سابقه خانوادگی: وجود سابقه سنگ کلیه در اعضای خانواده.
• کمبود آب بدن: نوشیدن آب به مقدار کافی برای جلوگیری از غلیظ شدن ادرار بسیار مهم است.
• رژیم غذایی نامناسب: مصرف بیش از حد پروتئین، نمک یا قند می‌تواند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد.
• چاقی: اضافه وزن و چاقی از عوامل خطر شناخته شده برای سنگ کلیه هستند.
• فشار خون بالا: فشار خون بالا می‌تواند به کلیه‌ها آسیب رسانده و خطر تشکیل سنگ را افزایش دهد.
• دیابت: دیابت کنترل نشده می‌تواند منجر به تغییراتی در متابولیسم بدن شود که خطر تشکیل سنگ کلیه را بالا می‌برد.
• اختلالات ژنتیکی: برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند سیستینوری می‌توانند مستعد کننده تشکیل سنگ کلیه باشند.

 

تشخیص انواع سنگ کلیه

تشخیص دقیق انواع سنگ کلیه کاری تخصصی است که تنها توسط پزشک امکان‌پذیر است. علائم سنگ کلیه می‌توانند شبیه به سایر بیماری‌ها باشند، بنابراین برای تشخیص قطعی، پزشک به انجام آزمایش‌های مختلف نیاز دارد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل تصویربرداری‌هایی مانند رادیوگرافی ساده شکم یا سی‌تی‌اسکن و همچنین آزمایش‌های خون و ادرار باشد.

با کمک این آزمایش‌ها، پزشک می‌تواند اطلاعات دقیقی در مورد اندازه، شکل، محل سنگ و همچنین ترکیب شیمیایی آن به دست آورد. این اطلاعات برای انتخاب بهترین روش درمانی بسیار مهم هستند. به عنوان مثال، آزمایش‌های خون می‌توانند به پزشک کمک کنند تا علت تشکیل سنگ کلیه را شناسایی کند و آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند محل دقیق سنگ را نشان دهند.

 

درمان انواع سنگ کلیه: روشی متناسب با اندازه و نوع سنگ

درمان سنگ کلیه بسته به اندازه و نوع سنگ متفاوت است. برای سنگ‌های کوچک، اغلب نوشیدن آب فراوان و مصرف برخی داروها برای تسکین درد و تغییر اسیدیته ادرار توصیه می‌شود. در این روش، سنگ به صورت طبیعی از بدن خارج می‌شود. اما برای سنگ‌های بزرگ‌تر، روش‌های تهاجمی‌تری مانند عمل PCNL کلیه یا استفاده از ابزارهای مخصوص برای خرد کردن یا خارج کردن سنگ از طریق مجاری ادراری مورد نیاز است. در برخی موارد، ممکن است جراحی برای برداشتن سنگ‌های بسیار بزرگ ضروری باشد.

برای درمان انواع سنگ کلیه در اصفهان، دکتر عبداله سعادت فر با بیش از 11 سال تجربه تخصصی در زمینه بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری، به ویژه درمان سنگ کلیه، می‌تواند گزینه مناسبی باشد. ایشان با بهره‌گیری از جدیدترین روش‌های درمانی، به شما کمک خواهند کرد تا از شر سنگ کلیه خلاص شوید. برای رزرو نوبت دکتر سعادت فر به عنوان متخصص اورولوژی در اصفهان می‌توانید از طریق همین وب سایت اقدام نمایید.

 

سوالات متداول

1) آیا برای درمان سنگ کلیه حتما باید جراحی انجام شود؟

خیر، درمان سنگ کلیه به اندازه و نوع سنگ بستگی دارد. برای سنگ‌های کوچک، اغلب با نوشیدن آب زیاد و مصرف دارو می‌توان آن‌ها را دفع کرد. اما برای سنگ‌های بزرگ‌تر ممکن است به روش‌های تهاجمی‌تر مانند سنگ‌شکنی یا جراحی نیاز باشد.

2) چه عواملی باعث تشکیل سنگ کلیه می‌شوند؟

عوامل مختلفی مانند کم‌آبی بدن، رژیم غذایی نامناسب (پر پروتئین، پر نمک یا پر قند)، چاقی، برخی بیماری‌ها مانند دیابت و فشار خون بالا، و عوامل ژنتیکی می‌توانند در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشند.

4) علائم سنگ کلیه چیست؟

درد شدید در پهلوها، خون در ادرار، تکرر ادرار، سوزش هنگام ادرار کردن و تهوع و استفراغ از جمله علائم شایع سنگ کلیه هستند.

5) آیا می‌توان از تشکیل سنگ کلیه پیشگیری کرد؟

بله، با نوشیدن آب کافی، داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل، کنترل وزن و درمان بیماری‌های زمینه‌ای می‌توان از تشکیل سنگ کلیه پیشگیری کرد.